🌱 KỸ NĂNG TIỀN NGÔN NGỮ – NỀN TẢNG QUAN TRỌNG CHO NGÔN NGỮ CỦA TRẺ 🌱
1. Kỹ năng tiền ngôn ngữ là gì?
Kỹ năng tiền ngôn ngữ bao gồm:
👀 Giao tiếp bằng mắt
👆 Cử chỉ và điệu bộ (chỉ tay, vẫy tay, gật/lắc đầu)
🤝 Chú ý chung (cùng nhìn vào một vật hoặc sự kiện với người khác)
😊 Biểu cảm khuôn mặt
🗣️ Âm thanh tiền lời nói (babbling, âm vô nghĩa, âm tiết lặp lại)
🔁 Bắt chước (âm thanh hoặc hành động)
🎯 Tương tác xã hội ban đầu (đáp lại khi được gọi, chơi luân phiên)
👉 Những kỹ năng này xuất hiện trước khi trẻ dùng từ đơn có ý nghĩa (Bayat et al., 2021).
2. Trẻ phát triển các kỹ năng này như thế nào?
👶 0–6 tháng
• Nhìn và giữ giao tiếp mắt
• Cười đáp lại
• Phát âm nguyên âm
👶 6–12 tháng
• Bập bẹ
• Cử chỉ đơn giản (vẫy tay, đưa tay đòi bế)
• Hình thành chú ý chung
👶 12–18 tháng
• Kết hợp cử chỉ + âm thanh để yêu cầu/chia sẻ
• Bắt chước âm tiết và hành động
• Hiểu từ đơn giản
👶 18–24 tháng
• Tăng số cử chỉ và âm thanh có ý nghĩa
• Chuyển từ giao tiếp phi ngôn ngữ sang ngôn ngữ nói (Määttä et al., 2016), (Watt et al., 2006).
3. Vì sao kỹ năng tiền ngôn ngữ quan trọng?
✔ Là nền tảng để trẻ học nói, hiểu và giao tiếp hiệu quả (Rantalainen et al., 2021).
✔ Chú ý chung và cử chỉ là dự báo mạnh mẽ cho vốn từ và khả năng giao tiếp sau này.
✔ Trẻ có rối loạn phát triển (tự kỷ, chậm nói) thường gặp khó khăn hoặc kéo dài giai đoạn tiền ngôn ngữ.
4. Cách cha mẹ có thể hỗ trợ tại nhà
- Tạo giao tiếp mắt thường xuyên khi cho ăn, chơi, hoặc trò chuyện
- Dùng cử chỉ khi nói: chỉ tay, vẫy tay, gật/lắc đầu
- Phản hồi với tiếng bập bẹ của con như đang trò chuyện thật sự
- Chơi luân phiên (ví dụ: ú òa, ném bóng qua lại)
- Đọc sách cùng con, chỉ vào tranh và gọi tên đồ vật
- Chơi trò bắt chước: bắt chước tiếng, cử chỉ hoặc nét mặt của con
5. Khi nào nên tìm sự hỗ trợ?
Nếu trẻ 9–12 tháng mà:
Không giao tiếp mắt
Không phản ứng khi gọi tên
Không bập bẹ hay tỏ ra hứng thú với người/vật
➡ Nên gặp chuyên gia âm ngữ trị liệu để được đánh giá và can thiệp sớm.
6. Kết luận
Kỹ năng tiền ngôn ngữ là viên gạch đầu tiên xây nên khả năng nói và giao tiếp. Cha mẹ, người chăm sóc và chuyên gia có thể nuôi dưỡng những kỹ năng này qua chơi, bắt chước và phản hồi tích cực.
👉 Đầu tư sớm sẽ giúp trẻ tự tin giao tiếp, học hỏi và hòa nhập tốt hơn suốt cuộc đời.
📚 Tài liệu tham khảo:
• Crais, E., & Ogletree, B. (2016). Prelinguistic communication development. Springer.
• Bayat, N., Ashtari, A., & Vahedi, M. (2021). The early prelinguistic skills in Iranian infants and toddlers. Iranian Rehabilitation Journal.
• Määttä, S., et al. (2016). Continuity from prelinguistic communication to later language ability. JSLHR, 59(6), 1357–1372.
• Watt, N., Wetherby, A., & Shumway, S. (2006). Prelinguistic predictors of language outcome. JSLHR, 49(6), 1224–1237.
• Rantalainen, K., et al. (2021). Early vocabulary development and prelinguistic skills. Infant Behavior and Development, 62, 101525.